داعش هنوز وجود دارد

داعش؛ سایه‌ ای که هنوز در کمین است. در مجله خبری ایران 303 نیوز، با تحلیل دقیق و پوشش کامل رویدادها، ادامه خبر را با ما دنبال کنید.

داعش هنوز وجود دارد

داعش؛ سایه‌ ای که هنوز در کمین است: از ویرانه‌ های سوریه و عراق تا پناهگاه‌ های جدید در آفریقا و افغانستان، داعشی‌ ها کجا مخفی شده‌ اند و آیا هنوز تهدیدی برای جهان به شمار می‌آیند؟

گروه دولت اسلامی عراق و شام (داعش) به عنوان یکی از خشن‌ ترین و بی‌رحم‌ ترین گروه‌ های تروریستی در دوران معاصر شناخته می‌ شود. این گروه در سال ۲۰۱۴ با ادعای برقراری خلافت جهانی به اوج قدرت خود رسید، اما پس از شکست‌ های سرزمینی در عراق و سوریه در سال‌ های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹، همچنان به عنوان یک تهدید تروریستی فراملی، هرچند ضعیف، باقی مانده است.

وضعیت کنونی گروه تروریستی داعش که در گذشته‌ ای نه چندان دور، در صدر اخبار جهانی قرار داشت، چگونه است؟ آیا این گروه هنوز وجود دارد و کجاست؟ هرچند داعش دیگر بر مناطق وسیع تسلط ندارد، اما با تغییر استراتژی و تمرکز بر فعالیت‌ های شورشی و حملات پراکنده، همچنان به حیات خود ادامه می‌ دهد.

وضعیت کنونی داعش

پس از از دست دادن قلمرو های اصلی خود در عراق و سوریه، داعش به یک گروه شورشی با فعالیت‌ های پراکنده تبدیل شده است. در سال ۲۰۲۵، این گروه همچنان در مناطق مختلف جهان، به ویژه در خاورمیانه، آفریقا و آسیای مرکزی، فعال است. اگرچه دیگر به عنوان یک “شبه‌دولت” شناخته نمی‌ شود، اما هسته‌ های کوچک و پراکنده آن هنوز قادر به انجام حملات تروریستی هستند.

طبق گزارشی که جبهه متحد افغانستان به رهبری سمیع سادات در ژوئن ۲۰۲۴ منتشر کرده، شاخه داعش خراسان (ISIS-K) حدود ۹,۰۰۰ جنگجو در افغانستان دارد و توانایی انجام حملات در سطح منطقه را به دست آورده است. برآورد های دیگر از منابع بین‌المللی حاکی از آن است که تعداد کل جنگجویان داعش در سراسر جهان ممکن است بین ۱۰,۰۰۰ تا ۲۰,۰۰۰ نفر باشد، هرچند به دلیل ماهیت پنهانی فعالیت‌ های این گروه، این آمار ممکن است دقیق نباشد.

حملات داعش در سال ۲۰۲۳ به طور قابل توجهی کاهش یافته بود، اما در سال ۲۰۲۴، به ویژه در افغانستان و آفریقا، شاهد افزایش فعالیت‌ های این گروه بودیم. به عنوان نمونه، داعش در افغانستان در سال ۲۰۲۳ مسئولیت ۲۰ حمله را بر عهده گرفت. همچنین، حمله تروریستی ۱۳ دی ۱۴۰۲ (۳ ژانویه ۲۰۲۴) در کرمان، ایران، که وزارت اطلاعات ایران آن را به داعش نسبت داد، نشان‌ دهنده ادامه تهدید این گروه است.

چه مناطقی از جهان اسلام خطر رشد داعش را دارد

داعش در کشور هایی که دولت‌ های آن‌ها ضعیف یا ناتوان هستند، توانایی گسترش دارد. همچنین، وجود دسترسی به دریا و مسیر های مهاجرتی مناسب برای این گروه اهمیت دارد. از منظر رهبران داعش، وجود ضعف‌ های امنیتی و شرایط اجتماعی مساعد برای فعالیت این گروه نیز بسیار حائز اهمیت است. علاوه بر این، زمینه‌ های فرهنگی و عوامل دیگر باید فراهم باشد تا داعش بتواند در آن منطقه پذیرفته شود و مستقر گردد.

به طور کلی، ناکار آمدی سیستم‌ های امنیتی، ارتباطات زمینی و وجود محرومیت‌ های اجتماعی که برای داعش جذابیت دارد، از عوامل کلیدی به شمار می‌ روند. شرایط اجتماعی و وضعیت اقتصادی باید به گونه‌ ای باشد که حضور داعش بیشتر به چشم بیاید و به عنوان گزینه‌ ای جذاب برای مردم مطرح شود.

با این توضیحات، داعش توانسته است در برخی کشور ها به طور قابل توجهی فعالیت کند. در این میان، کشور هایی که دارای دولت‌ های ضعیف یا دولت‌ های مرکزی با کنترل ناکافی بر قلمرو خود هستند، به داعش این امکان را می‌دهند که آن مناطق را به عنوان پایگاه‌ های خود انتخاب کند. به عنوان مثال، نیجریه با وجود داشتن دولتی قدرتمند، در شمال خود با چالش‌ هایی روبرو است.

همچنین، دولت مصر در صحرای سینا، که منطقه‌ ای دورافتاده است، شرایطی را برای فعالیت داعش فراهم کرده است. داعش همچنین در کشور هایی مانند مالی، چاد و نیجر که دارای دولت‌ های ضعیفی هستند، دامنه فعالیت خود را گسترش داده است.

داعشی ها اکنون کجا هستند

در واقع، داعش سعی کرده است از وجود گروه‌ های افراطی تکفیری در نقاط مختلف آفریقا بهره‌ برداری کند. همچنین، این گروه تلاش کرده تا در مناطق نفت‌ خیز نفوذ بیشتری داشته باشد. به عنوان مثال، تلاش‌ های داعش برای حضور در نیجریه، که کشوری غنی از نفت است، به وضوح قابل مشاهده است و حتی گزارش‌ هایی وجود دارد مبنی بر اینکه داعش با شرکت‌ های بزرگ نفتی ارتباطاتی برقرار کرده است.

ممکن است یکی از ابزار های این شرکت‌ ها برای کنترل کشور های اسلامی و آسیب زدن به چهره اسلام، استفاده از داعش باشد. موضع‌گیری‌ های علمای اهل تسنن به طور قابل توجهی بسیاری از زمینه‌ های موجود در آفریقا را برای نفوذ داعش از بین برده است. از طرف دیگر، دولت‌ ها نسبت به تهدید داعش واکنش‌ های جدی نشان داده و همکاری‌ هایی نسبی برای مقابله با این گروه تروریستی شکل گرفته است.

در حال حاضر، دولت سومالی در تأمین امنیت کشور با چالش‌ های جدی مواجه است و قدرت آن تنها در پایتخت، موگادیشو، متمرکز شده است. همچنین، نیجریه و مالی به طور جدی در تلاش برای مقابله با داعش هستند. در دیگر کشور ها، به نظر می‌ رسد داعش نتوانسته است یا قادر به ایفای نقش مهمی باشد. علاوه بر این، داعش نمی‌ تواند حضوری مشابه آنچه در سوریه و عراق داشت، در کشور های آفریقایی برقرار کند.

امکانات داعش

داعش دیگر به منابع مالی وسیعی مانند درآمد نفتی یا مالیات‌ گیری از مناطق تحت کنترل خود در اوج قدرت (۲۰۱۴-۲۰۱۵) دسترسی ندارد. با این حال، این گروه همچنان از روش‌ های مختلفی برای تأمین مالی استفاده می‌کند؛ از جمله قاچاق مواد مخدر، اخاذی از تجار محلی و جمع‌ آوری کمک‌ های مالی از حامیان خصوصی در برخی کشور ها.

بیشتر سلاح‌ های داعش هنوز از زرادخانه‌ های قدیمی عراق (دوران صدام حسین) تأمین می‌ شود، از جمله کلاشنیکف، مسلسل پی‌کا و راکت‌ اندازهای آرپی‌جی-۷. همچنین، غنائم جنگی به دست آمده از درگیری‌ های محلی در سوریه، افغانستان و آفریقا به تقویت توان نظامی این گروه کمک کرده است. داعش از شبکه‌ های اجتماعی و پیام‌ رسان‌ های رمزنگاری‌ شده به منظور جذب نیرو و انتشار تبلیغات خود بهره می‌ برد. مجله آنلاین “دابق” و کانال‌ های تلگرامی همچنان به عنوان ابزار های اصلی برای ترویج ایدئولوژی این گروه عمل می‌ کنند.

مناطق تحت سیطره

داعش دیگر کنترل سر زمینی وسیعی مانند سال‌ های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ ندارد، اما هسته‌ های شورشی و پراکنده آن همچنان در مناطق زیر فعال هستند: در عراق و سوریه، نواحی کوچک در مناطق مرکزی و مرزی این دو کشور هنوز شاهد فعالیت‌ های پراکنده داعش هستند. این مناطق عمدتاً بیابانی و کوهستانی بوده و به دلیل ضعف حاکمیت مرکزی، مکان‌ های مناسبی برای پناه‌گیری این گروه فراهم می‌ آورند.

افغانستان: شاخه داعش خراسان (ISIS-K) در نواحی مرزی شمال، شمال شرق و شمال غرب این کشور، به ویژه در نزدیکی تاجیکستان، پاکستان و چین، فعالیت می‌ کند. این مناطق به دلیل ویژگی‌ های کوهستانی خود، شرایط مناسبی برای انجام حملات مرزی فراهم می‌ آورند.

آفریقا: گروه داعش در غرب آفریقا، به‌ ویژه در کشور های مالی، نیجریه و منطقه ساحل، همچنین در صحرای آفریقا، سومالی، موزامبیک و جمهوری دموکراتیک کنگو فعالیت دارد. از سال ۲۰۲۳، بخش‌ های وسیعی از مالی تحت کنترل این گروه قرار گرفته است.

آسیای مرکزی: گزارش‌ هایی از حضور داعش در کشور هایی نظیر ازبکستان و تاجیکستان وجود دارد. به عنوان نمونه، انتشار تصاویری از اهتزاز پرچم داعش در تاشکند و حضور ۵۵۰ جنگجوی ازبک در عراق و سوریه، نشان‌ دهنده نفوذ این گروه در این مناطق است.

گفتمان داعش

گفتمان داعش همچنان بر اساس ایدئولوژی جهاد گرایی سلفی و ادعای برقراری خلافت جهانی شکل گرفته است. این گروه از نظرات افرادی چون ابن تیمیه، سید قطب و یوسف القرضاوی برای توجیه اقدامات خود بهره می‌ برد. عوامل داخلی مانند استبداد سیاسی، ضعف دموکراسی و تنوع قومی-مذهبی، به همراه عوامل خارجی نظیر ترویج اندیشه‌ های تکفیری و رقابت‌ های ژئو پلیتیکی، به عنوان دلایل اصلی ظهور داعش شناسایی شده‌ اند.

تاکتیک های داعش چیست

پس از از دست دادن قلمرو، داعش استراتژی خود را از کنترل سرزمینی به انجام عملیات شورشی و حملات تروریستی تغییر داده است. استفاده از بمب‌ گذاران انتحاری همچنان یکی از تاکتیک‌ های اصلی این گروه به شمار می‌ رود، مانند حمله به مسجد شیعیان در کابل و دادگاه عالی کابل در سال ۲۰۱۷.

بمب‌ های کنار جاده‌ ای یکی از ویژگی‌ های بارز داعش در عملیات نظامی است که همچنان ادامه دارد. این گروه از خودرو های هاموی برای نزدیک شدن به نیرو های امنیتی و انجام حملات انفجاری بهره می‌ برد، به‌ ویژه در زمان تصرف شهر رمادی.

استراتژی‌ داعش  

داعش به سراغ مناطق مرزی و فاقد حاکمیت قوی می‌ رود، از جمله نواحی کوهستانی افغانستان و بیابان‌ های عراق و سوریه. این گروه همچنین با تشکیل هسته‌ های شورشی در آفریقا و آسیای مرکزی، در تلاش است تا نفوذ خود را گسترش دهد. استراتژی داعش بر پایه ایجاد اختلال در ساختار های قدرت محلی و تبدیل پیروزی‌ های نظامی به دستاورد های سیاسی بنا شده است.

⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬

آشنایی زن ژاپنی با دین اسلام بخاطر حسن یزدانیگفتگوی پرتنش ترامپ و نتانیاهو درباره ایرانمیرسلیم غرق در مسائل اقتصادی است